برنج گیاهی چند ساله است که از خانواده علفهای Poaceae است و منشا آن هند، جنوب چین و تایلند میباشد که در دوران باستان متنوع و اهلی شده بود و در مناطق نیمه گرمسیری، مرطوب گرمسیری و معتدل گرم در سراسر جهان کشت میشد. برنج منبع اصلی کالری بیش از نیمی از جمعیت جهان است. سبوس برنج یک محصول جانبی غنی از مواد مغذی حاصل از فرآیند آسیاب برنج است. سبوس برنج منبع غنی پروتئین، چربی، فیبرهای غذایی، ویتامینها، مواد معدنی است و در حال حاضر بیشتر به عنوان خوراک دام استفاده میشود. مطالعات مختلف اثرات مفید سبوس برنج را برای سلامتی نشان دادهاند که ناشی از اجزای عملکردی آن از جمله فیبر غذایی، پروتئین سبوس برنج و گاما اوریزانول است. اثرات سبوس برنج بر سلامتی شامل اثرات ضد دیابت، کاهش چربی، کاهش فشار خون، آنتی اکسیدان و اثرات ضد التهابی است، در حالی که مصرف آن باعث بهبود عملکرد روده میشود. این مزایای سلامتی توجه فزاینده ای را به سبوس برنج در کاربردهای غذایی و به عنوان یک محصول مغذی برای کاهش عوامل خطر متابولیک در انسان جلب کرده است. دانه برنج از حدود 70 درصد آندوسپرم نشاسته ای (کل برنج آسیاب شده)، 20 درصد پوسته برنج و 10 درصد سبوس برنج تشکیل شده است که این مقادیر بستگی به میزان آسیاب و نوع برنج دارد. برنج آسیاب شده به عنوان غذا برای انسان فروخته میشود، در حالی که برنج شکسته، پوسته برنج و سبوس برنج که به عنوان محصولات جانبی در نظر گرفته میشوند، معمولاً برای کاربردهای صنعتی و خوراک حیوانات استفاده میشوند.
ارزش غذایی سبوس برنج
سبوس برنج لایه بیرونی قهوهای دانه برنج است که عمدتاً از پریکارپ، آلورون، پوشش بذر و جوانه تشکیل شده است که حاوی 50 درصد کربوهیدرات (عمدتا نشاسته)، 20 درصد چربی، 15 درصد پروتئین و 15 درصد فیبر غذایی است که عمدتاً این فیبر نامحلول است. ترکیب مواد مغذی سبوس برنج به نوع برنج و کارایی سیستم آسیاب بستگی دارد. به دلیل این مواد مغذی و ترکیبات زیستی فعال، سبوس برنج برای اثرات مفید آن بر سلامتی آزمایش شده است.
ارزش غذایی سبوس برنج خام در هر 100 گرم |
انرژی= (کیلو کالری) 316 پروتئین =(g) 13.35 چربی کل= (گرم) 20.85 اسیدهای چرب اشباع= (گرم) 4.17 کربوهیدرات= (گرم) 49.69 فیبر،= (گرم) 21.00 مواد معدنی کلسیم= (میلی گرم) 57.00 آهن= (میلی گرم) 18.54 منیزیم= (میلی گرم) 781.00 فسفر= (میلی گرم) 1677.00 پتاسیم= (میلی گرم) 1485.00 روی= (میلی گرم) 6.04 منگنز= (میلی گرم) 14.21 سلنیوم= (میکروگرم) 15.60 ویتامینها تیامین= (میلی گرم) 2.75 ریبوفلاوین= (میلی گرم) 0.28 نیاسین= (میلی گرم) 34.00 اسید پانتوتنیک= (میلی گرم) 7.39 ویتامین B6= (میلی گرم) 4.07 فولات= (میکروگرم) 63.00 کولین= (میلی گرم) 32.20 ویتامین E= (آلفا توکوفرول) (میلی گرم) 4.92 ویتامین K= (فیلوکینون) (μg) 1.90 |
فواید سبوس برنج بر سلامتی بدن
- سبوس برنج تثبیت شده به عنوان منبع خوبی از مواد معدنی ضروری است و مقدار زیادی منگنز و فسفر را برای شما فراهم میکند. شما برای داشتن استخوان های سالم به هر دو ماده معدنی نیاز دارید – فسفر به بافت استخوانی معدنی کمک میکند و استخوانهای شما را سفت مینماید، در حالی که منگنز به شما کمک میکند کلاژن تولید کنید که آنها را در برابر آسیب مقاوم میکند.
- تعداد قابل توجهی مزایای سبوس برنج را برای برخی پارامترهای سلامتی از طریق فعالیت آنتی اکسیدانی آن نشان دادهاند. مصرف متعادل غذاهای غنی از آنتی اکسیدان برای از بین بردن رادیکالهای آزاد که باعث استرس اکسیداتیو، پیری زودرس سلولها و آسیب قلبی و عضلانی میشوند، مهم است.
- یک چهارم فنجان سبوس برنج تثبیت شده 5.5 میلی گرم آهن در اختیار شما قرار میدهد که با کمک به سلولهای شما برای تولید انرژی، متابولیسم شما را افزایش میدهند به طوری که آهن به تولید گلبول های قرمز خون کمک میکند که برای انتقال اکسیژن ضروری هستند.
- سبوس برنج تثبیت شده همچنین حاوی ویتامینها، به ویژه ویتامینهای B5 و B6 است. ویتامین B5 نقش مهمی در عملکرد مغز ایفا میکند یعنی به شما کمک میکند ملاتونین، هورمون مغزی که بر هوشیاری تأثیر میگذارد، و همچنین استیل کولین، یک ماده شیمیایی که در ارتباطات سلولی مغز استفاده میشود، بسازید. ویتامین B6 همچنین به ارتباط اعصاب شما کمک میکند و در تولید گلبولهای قرمز خون نقش دارد.
- به دلیل داشتن ترکیبات بسیار مفیدی که دارد از بروز عوارضی مانند ریزش مو ناشی از کم کربوهیدرات بودن برخی از رژیمها نیز جلوگیری میکند.
تاثیر سبوس برنج بر مدیریت وزن
چاقی یکی از عوامل خطر بسیاری از بیماریها مانند بیماریهای قلبی عروقی، دیابت نوع 2، انواع خاصی از سرطان و فشار خون بالا است که به طور فزایندهای نه تنها در بزرگسالان، بلکه در کودکان نیز شایع است. چاقی دوران کودکی خطر چاقی در بزرگسالی و همچنین سایر بیماریهای مرتبط با چاقی را افزایش میدهد. تغییر الگوهای غذایی، رشد اقتصادی و جهانی شدن به افزایش شیوع چاقی در جهان کمک کرده است. معمولا در رژیمهای لاغری، بهتر است مواد غذایی مصرف شوند که نیازهای بدن را تامین کنند اما کالری کمی را به بدن برساند. البته معیارهای مختلف دیگری نیز باید در نظر گرفته شوند که برجستهترین آنها کالری کم و ارزش غذایی بالا است. سبوس برنج برای لاغری یکی از گزینههای است که برای این منظور مفید و موثر واقع میشود. سبوس برنج برای لاغری نمیتواند به تنهایی نتیجهبخش باشد اما در کنار رژیم غذایی اصولی و فعالیت بدنی مناسب، تاثیر به سزایی خواهد داشت. سبوس برنج با داشتن آنتی اکسیدانهای فراوان ،متابولیسم لیپیدها را بالا میبرد و به کاهش وزن و لاغری شخص کمک شایانی میکند. مصرف سبوس برنج باعث میشود که فیبر آن با جذب آب بالا حجم زیادی از معده را اشغال کند که در نتیجۀ آن شخص احساس کم اشتهایی یا سیری میکند و سبب لاغری او میشود. همچنین فیبر موجود در سبوس برنج باعث سرعت حرکات روده شده و احساس دفع را شدید میکند و فیبر و این موضوع باعث میشود چربی زودتر از دستگاه گوارش خارج و فرصت کمتری برای جذب در روده ها پیدا کند.
طریقه استفاده سبوس برنج برای لاغری
سبوس برنج را به شکلهای متفاوت چون پودر سبوس ، عصاره و روغن مصرف میکنند. مقدار مجاز مصرف سبوس برنج برای افراد ۱۲ تا ۸۴ گرم در روز است. اضافه کردن سبوس برنج به انواع نان، سوپها، انواع آش، ماست، برنج، انواع سالاد میوه و سبزیجات یا حتی بسیاری از خوراکیها و غذاهای دیگر، سبب دریافت تاثیراتی که به همراه دارد میشود. ترکیب سبوس برنج به همراه شیر برای میان وعده صبح یا حتی برای وعده صبحانه میتواند گزینهای پرانرژی برای شروع روز باشد که از احساس گرسنگی نیز جلوگیری میکند. ده دقیقه پیش از صبحانه یک قاشق غذاخوری از پودر سبوس برنج را در یک لیوان شیر هم برنید و پس از حل شدن آن را میل کنید. این محلول متابولیسم را افزایش داده و چربیهای اضافه بدن را میسوزاند. ده دقیقه پیش از شام و نهار، یک قاشق غذاخوری از پودر سبوس برنج را با یک کاسه ماست مخلوط کرده و میل نمایید. این مخلوط باعث افزایش سوخت و ساز بدن میشود.